ببراس چیست؟

چالش ببراس یک مسابقۀ ترویجی آنلاین است که با هدف آشنا کردن دانش‌آموزان با مفاهیم علوم رایانه و تفکر رایانشی در کشورهای مختلف برگزار می‌شود. این ابتکارِ جهانی می‌کوشد در قالب چالشی انگیزشی، فرصتِ توجه به علوم رایانه و تفکر رایانشی را برای مخاطبانش در سراسر جهان فراهم کند.

چالش ببراس شامل مجموعه‌ای از مسئله‌های کوتاه و نیمه‌بلند تعاملی یا چندگزینه‌ای است که معماهای ببراس (Bebras Tasks) نامیده می‌شوند. این مسئله‌ها ارتباط تنگاتنگی با مفاهیم علوم رایانه دارند؛ با این حال، دانش‌آموزان حتی در دورۀ ابتدایی هم می‌توانند آن‌ها را بدون داشتن دانش قبلی در علوم رایانه حل کنند. در واقع، معماهای ببراس بدون آن که دانش‌آموزان را درگیر مسئله‌های پیچیدۀ فنی کنند، آن‌ها را با جنبه‌هایی از تفکر رایانشی و مفاهیمی از علوم رایانه مانند اطلاعات، ساختارهای گسسته، محاسبات و پردازش داده‌ها و روش‌های الگوریتمی آشنا می‌کنند.

تاریخچۀ ببراس

ایدۀ برگزاری مسابقه‌ای با هدف ترویج علوم رایانه، اولین بار به‌وسیلۀ پروفسور ولنتینا دگینه، استاد دانشگاه ویلنیوس در کشور لیتوانی، مطرح شد. این فکر در طول سفر او به فنلاند در سال ۲۰۰۳ و در مورد اینکه چگونه می‌توانیم دانش‌آموزان را به یادگیری علوم رایانه جذب کنیم، به ذهنش خطور کرد.

ببراس در زبان  لیتوانیایی به معنی سگ آبی است. نام این چالش از نام شگ آبی در زبان لیتوانیایی گرفته شده که حیوانی سخت­کوش، باهوش و سرزنده است.

پروفسور دگینه ایدۀ خود را در سال ۲۰۰۴ در کشور لیتوانی با حضور ۳۴۷۰ دانش‌آموز از ۱۴۶ مدرسه عملی کرد و آن را چالش ببراس نامید. این رویداد به‌تدریج مورد توجه سایر کشورها قرار گرفت. 

در همان ابتدا کشورهای اروپایی استونی، آلمان، هلند و لهستان به عنوان اولین کشورها در سال ۲۰۰۶ به ببراس پیوستند. در سال ۲۰۰۷، کشورهای اتریش، لتونی و اسلواکی و در ادامه جمهوری چک و اوکراین نیز به برگزارکنندگان چالش ببراس اضافه شدند. در سال ۲۰۰۹، ایتالیا، در سال ۲۰۱۰ فنلاند و سوئیس و در سال ۲۰۱۱ کشورهای فرانسه، مجارستان، اسلوونی و ژاپن (اولین کشور غیر اروپایی) در چالش ببراس شرکت کردند. بعدها در کشورهای بلژیک، کانادا، قبرس و اسپانیا چالش ببراس به صورت آزمایشی اجرا شد. در سال ۲۰۱۲ کشورهای بلغارستان، سوئد و تایوان به ببراس پیوستند. چالش ببراس اکنون در بیش از ۶۰ کشور برگزار می‌شود. کشور ایران از سال ۲۰۱۵ به نمایندگی مؤسسۀ فرهنگی فاطمی رسماً به عضویت انجمن جهانی ببراس در آمده است.

ببراس در ایران

کشور ایران از سال ۲۰۱۵ به نمایندگی مؤسسۀ فرهنگی فاطمی رسماً به عضویت انجمن جهانی ببراس در آمده است.

شانزدهمین دورۀ این رویداد بین‌المللی در ایران به‌وسیلۀ مؤسسۀ فرهنگی فاطمی و با حمایت و همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، سازمان فناوری اطلاعات ایران، کافه بازار و پژوهشگاه دانش‌های بنیادی (IPM) برگزار شد.

چالش ببراس شامل مجموعه‌ای از مسئله‌های کوتاه و نیمه‌بلند چندگزینه‌ای یا تعاملی است که به اصطلاح معماهای ببراس (Bebras Tasks) نامیده می‌شوند. این مسئله‌ها ارتباط تنگاتنگی با مفاهیم علوم رایانه دارند، با این حال، می‌توان آن‌ها را بدون داشتن دانش قبلی در علوم رایانه حل کرد.

در واقع، شرکت‌کنندگان  برای حل معماهای این چالش، باید دربارۀ (و البته در چارچوب) موضوعاتی مانند اطلاعات، ساختارهای گسسته، محاسبات و پردازش داده‌ها بیندیشند و از مفاهیم الگوریتمی استفاده کنند.
بنابراین، هر معمای ببراس به جنبه‌ای از مفاهیم علوم رایانه اشاره دارد.
در طراحی مسئله‌‌های ببراس تلاش می‌‌شود به انتقال طیف وسیعی از مفاهیم انفورماتیک توجه شود.

معماهای ببراس

یک معمای ببراس شامل ویژگی‌های زیر است:

  • مفاهیم انفورماتیک را در خود جای داده است؛
  • به راحتی قابل فهم است؛
  • معمولاً در سه دقیقه حل می‌شود؛
  • کوتاه است، یعنی در یک صفحه قابل نمایش است؛
  • به وسیلۀ کامپیوتر و بدون نیاز به استفاده از نرم ­افزارهای دیگر و حتی کاغذ و قلم قابل حل است؛
  • وابسته به سیستم خاصی نیست؛
  • جذاب و سرگرم­ کننده است.